بلبرینگ چرخ پراید
خودروهای امروزی از بخش‌ها و قطعات مختلفی ساخته شده‌اند که هر کدام نقش مهمی را در ایمنی و عملکرد خودرو ایفا میکنند. بلبرینگ یکی از این قطعات است که در چرخ‌های ماشین کاربرد داشته و قطعه‌ای حیاتی برای حفظ ایمنی خودرو است. در ادامه به بلبرینگ خودروی پراید که یکی از پرطرفدارترین اتوموبیل‌ها در کشور ما است، خواهیم پرداخت.
بلبرینگ چیست؟
قبل از اینکه به بلبرینگ‌پراید بپردازیم، بهتر است توضیح دهیم که بلبرینگ چیست و چگونه کار میکند. بلبرینگ یا رولبرینگ ها نه تنها در خودرو بلکه در بسیاری از ماشین‌های صنعتی نیز کاربرد دارند. به بیان ساده، بلبرینگ قطعه‌ای است که به منظور کاهش اصطکاک در بخش‌های چرخشی یک ماشین نظیر چرخ، فرمان، گیربکس و…. به کار میرود. این کاهش اصطکاک باعث میشود تا بخشی مثل چرخ یا فرمان به خوبی بچرخد. این کار به وسیله‌ی ساچمه‌ها که بین دو قسمت فلزی می‌چرخند انجام میشوند. برای اینکه بهتر نحوه‌ی کار بلبرینگ را توضیح دهیم، از اجزای آن شروع میکنیم؛ اولین جزء بلبرینگ رینگ‌های آن است. هر بلبرینگ دارای دو رینگ داخلی و خارجی است که معمولا از فولاد ساخته میشوند. بعد از آن به ساچمه‌ها میرسیم که در بخش میانی رینگ داخلی و خارجی قرار گرفته و انواع مختلفی دارند. در واقع تفاوت بلبرینگ‌ها در نوع ساچمه‌ی آنها است و نوع این اجزای غلتکی است که کاربری بلبرینگ را مشخص میکند. ساچمه‌ها در اشکال مختلفی مانند کروی، استوانه‌ای، سوزنی، مخروطی و…. وجود دارند و شکل ساچمه میتواند بر اندازه و جهت بار قابل تحمل اثر بگذارد.
وقتی که ساچمه‌ها در میان رینگ‌ها قرار دارند، با یکدیگر در تماس نیستند و به وسیله‌ی قطعه‌ای به نام قفسه ساچمه یا cage از یکدیگر جدا میشوند. قفسه ساچمه باعث میشود تا ساچمه‌ها در جهت مناسب حرکت کنند و از حرکت افقی (به سمت ساچمه‌های دیگر) یا عمودی ( به سمت دیواره‌ی رینگ یا کاسه نمد) ساچمه‌ها جلوگیری میکند. همچنین کیج دارای روغن هیدرولیکی است که چرخش ساچمه‌ها را آسان میسازد.
کاسه نمد جزء دیگری از بلبرینگ است که بین کیج و رینگ داخلی و یا بین رینگ‌ها و کیج قرار دارد و مانع از نشت روغن کیج به قسمت میانی رینگ‌ها میشود. البته ممکن است در برخی مواقع نیازی به وجود آن نباشد و خود بلبرینگ در روغن یا گریس غوطه ور باشد.
نحوه‌ی کار بلبرینگ
قطعات چرخشی ماشین (چرخ، فرمون و…) به بلبرینگ متصلند؛ هنگامی نیروی اصطکاک به بلبرینگ وارد میشود، از رینگ خارجی به ساچمه‌ها منتقل میشوند. بخش اعظم نیرو به ساچمه ها واردشده و سبب چرخش آنها میشود و باقی مانده‌ی آن به رینگ داخلی انتقال میابد. در نتیجه فشار اولیه‌ای که بر اثر اصطکاک به بلبرینگ وارد شده بود، به صورت کنترل شده به عضو چرخشی وارد شده و مانع از ایجاد اختلاط در چرخش آن میشود.
بلبرینگ چرخ پراید
بلبرینگ‌چرخ پراید
گفتیم که بلبرینگ میتواند در تمام اجزای چرخشی یک ماشین به کار رود. اما بلبرینگ چرخ‌ها قطعات بسیار مهمی هستند که نقش بزرگی در عملکرد چرخ و امنیت سرنشینان خودرو ایفا میکنند.
بلبرینگ چرخ جلوی پراید یکی مهم‌ترین قطعات جلوبندی خودرو است؛ بلبرینگ‌ها به توپی چرخ متصل میشوند تا به خوبی اصطکاک وارده به آن را مهار کرده و چرخش آن را روان سازند.
در خودروی پراید استفاده از بلبرینگ‌های یک تکه در چرخ جلو رایج‌تر است. در مدل‌های قدیمی پراید برای چرخ جلو از بلبرینگ‌های دو تکه استفاده میشد. در واقع در مدل های قدیمی دو بلبرینگ دو تکه به کار می‌رفتند. اما تفاوت این دو نوع بلبرینگ چیست؟ همانطور که اشاره کردیم ساچمه‌ها بخش اصلی یک بلبرینگ هستند و انواع بلبرینگ و کاربریشان نیز با توجه به نوع ساچمه‌شان مشخص میشود. بلبرینگ‌های دو تکه ساچمه‌های استوانه‌ای شکل دارند. به علت سطح تماس بیشتر استوانه نسبت به کره با رینگ داخلی، استوانه‌ها نیروی بیشتری صرف چرخش کرده و اصطکاک کمتری را به رینگ انتقال میدهند اما سرعت چرخ با این بلبرینگ کمتر است. باید توجه داشت که بلبرینگ‌های استوانه‌ای همیشه به شکل جفت به کار نمی‌روند و به علت کاربری دوتایی آنها در پراید به این نام معروف شده‌اند. بنابراین از دو بلبرینگ دو تکه برای حفظ سرعت چرخ استفاده میشد. در بلبرینگ یک تکه، سطح تماس ساچمه‌ی کروی با رینگ داخلی کمتر است، بنابراین حرکت ساچمه‌ها روان‌تر و سریع‌تر است و بخش کمتری از نیروی اصطکاک را برای چرخش مصرف میکنند و بخش بیشتری را به رینگ داخلی میدهند. پس سرعت چرخش چرخ بیشتر است اما اصطکاک بیشتری نیز روی چرخ اعمال میشود. البته تمام این موارد نسبی است و بلبرینگ یک تکه فقط نسبت به رولبرینگ دو تکه اصطکاک بیشتری را اعمال میکند اما در هر حال بخش اعظم نیروی وارد شده بر اثر چرخش ساچمه‌ها خنثی میشود. با این توضیح میتوان متوجه شد که به علت افزایش سرعت و سهولت حرکت چرخ با بلبرینگ یک تکه، از سال ۸۴ به بعد، این نوع بلبرینگ جایگزین بلبرینگ دو تکه در چرخ جلوی پراید شد. البته در سال‌های اخیر نوع دیگری از بلبرینگ نیز در پراید به کار میرود که بلبرینگ دو ردیفه نام دارد. همانطور که از اسم آن پیداست، این بلبرینگ دارای دو ردیف ساچمه‌ی کروی است که اصطکاک کمتر و سرعت بیشتری را یر روی چرخ اعمال میکند. البته بلبرینگ‌های دو ردیفه با سایر اشکال ساچمه نیز تولید میشوند اما نوع ساچمه‌ی به کار رفته در بلبرینگ دو ردیفه‌ی پراید کروی است.
بلبرینگ چرخ عقب پراید داستانی مشابه با بلبرینگ جلو دارد. شاید عبارات بلبرینگ کوچک و بلبرینگ بزرگ چرخ عقب را شنیده باشید. این دو عبارت به همان رولبرینگ دو تکه اشاره دارند. البته باید اشاره کرد که بلبرینگ دو ردیفه معمولا فقط در چرخ‌های جلوی پراید به کار میروند.
زمان تعویض بلبرینگ چرخ
همانطور که گفتیم بلبرینگ در تمام اجزای چرخشی یک ماشین میتواند به کار رود. از این رو در ماشین پراید نیز از انواع بلبرینگ مانند بلبرینگ گیربکس، بلبرینگ فرمان، بلبرینگ گیربکس، بلبرینگ چرخ، بلبرینگ اکسل، بلبرینگ دینام و…. استفاده میشود. اما برخی از این بلبرینگ‌ها تا زمان خرابی کامل نیازی یه تعویض ندارند. از آنجایی که چرخ‌ها جزء حرکتی اصلی خودرو هستد، نقش مهمی در امنیت خودرو داسته و بلبرینگ آنها قبل از خرابی کامل، باید تعویض شود.
زمان تعویض بلبرینگ به کیفیت آن بستگی دارد. معمولا بعد از ۲۰ الی ۵۰ هزار کیلومتر، بهتر است بلبرینگ ها چک شوند. بلبرینگ‌های بسیار باکیفیت می‌توانند تا ۵۰۰ هزار کیلومتر بدون هیچ اختلالی کار‌کنند.
خرابی بلبرینگ در بدترین حالت میتواند باعث در رفتن چرخ‌ها شود که این مشکل به ندرت رخ میدهد. اما مشکل بلبرینگ در طولانی مدت باعث فرسایش توپی چرخ‌ها میگردد.
از اولین نشانه‌های خرابی بلبرینگ، صداهای غیر معمول مثل کشیده شدن دو قطعه آهن به یکدیگر است. این همان صدای کشیده شدن ساچمه‌ها روی رینگ است و به معنای آن است که ساچمه‌ها به خوبی نمی‌چرخند. این امر معمولا به علت تمام شدن روغن هیدرولیک و در نتیجه اصطکاک بالا بین ساچمه و رینگ است.
اصولا بهتر است برای افزایش عمر بلبرینگ هر چند وقت یکبار و نه صرفا زمانی که صدایی میشنوید، آن را چک کنید.
در نهایت باید گفت که بلبرینگ‌ها قطعاتی حیاتی برای یک خودرو هستند و انتخاب درست نوع و برند آنها نقشی‌مهم در عمر خودرو و امنیت سرنشینان آن دارد.
